فهرست مطالب
Toggleبهترین بشکه برای مواد غذایی چیست؟ چه ویژگی هایی دارد؟ کدام نوع بشکه برای نگهداری و حمل مواد غذایی مناسب تر است؟ در این مقاله از پنادپلاستیک با ما همراه باشید، چرا که قصد داریم با تحلیل و بررسی ویژگی های یک بشکه استاندارد برای مواد غذایی، بهترین گزینه را به شما معرفی کنیم. همچنین قرار است مقایسه ای بین انواع رایج بشکه داشته باشیم تا ببینیم کدامیک از آنها دارای عملکرد بهتری در نگهداری و سالم ماندن مواد غذایی هستند.
جمعیت بشر به صورت روزافزون در حال افزایش است و به همین دلیل، کشورها در حال تلاش هستند تا مواد غذایی و مایحتاج مردم را متناسب با جمعیت فراهم کنند. بنابراین، مواد غذایی نقش بسیار مهمی را در مدیریت یک کشور دارند. از این رو، نگهداری مواد غذایی هم اولویت پیدا خواهد کرد. در دنیای امروز، این موضوع بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است.
با توجه به مواردی که گفتیم، باید خاطر نشان کرد که انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی، نه تنها یک تصمیم تخصصی، بلمه یک ضرورت بهداشتی و اقتصادی نیز شناخته می شود. در صنعت بسته بندی، بشکه ها از گذشته تاکنون از رایج ترین ابزارها برای نگهداری و یا انتقال مواد غذایی بوده اند. از کارخانه های فرآوری گرفته تا مراکز صادراتی، بشکه های ویژه مواد غذایی نقش حیاتی در صنعت دارند.
اهمیت انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی وقتی بیشتر می شود که بدانیم مواد غذایی به صورت مستقیم در تماس با بدنه بشکه هستند و در صورت انتخاب نادرست، ممکن است کیفیت محتویات درون بشکه تحت تاثیر قرار بگیرد.
و غیره از اتفاقاتی هستند که برای مواد غذایی خواهند افتاد، در صورتی که بشکه غیر مناسب را برای آنها انتخاب کنیم. بنابراین، شناخت ویژگی های یک بشکه مناسب برای نگهداری مواد غذایی، برای همه فعالان صنعت غذا، کشاورزی و تولید الزامی خواهد بود.
در ایران و جهان، اخیرا استانداردهای سخت گیرانه ای برای بشکه های ویژه نگهداری مواد غذایی وضع شده است. البته برخی از تولیدکنندگان، این استانداردها را نادیده می گیرند که این موضوع سبب شده تا فعالان بهداشت جهانی در مورد پیامدهای جدی آن، هشدارهایی صادر کنند.
در میان انواع بشکه رایج بشکه پلاستیکی HDPE دارای محبوبیت بیشتری است. دلایل متعددی برای این محبوبیت وجود دارد، اما وزن سبک، مقاومت شیمیایی، قیمت مناسب و برخورداری از گواهی های مرتبط با نگهداری غذا، از جمله مهمترین عللی هستند که محبوبیت استفاده از بشکه پلاستیکی را افزایش داده اند. بشکه های فلزی و فایبرگلاس هم از گزینه هایی هستند که می توانند برای برخی از ترکیبات خاص غذایی مورد استفاده قرار گیرند و استفاده آنها بسیار کمتر رایج است.
پس در این مقاله، در ابتدا ویژگی های کلیدی بهترین بشکه برای مواد غذایی را بررسی خواهیم کرد. سپس به مقایسه عملکرد بشکه های رایج در نگهداری مواد غذایی خواهیم پرداخت تا ببینیم از نظر منطقی و تخصصی، کدام بشکه ویژگی های برتر را میان دیگران دارد. پس با ما در پنادپلاستیک بمانید و از این اطلاعات سودمند بهره مند شوید.
پر واضح است که ظرف نگهداری غذا بسیار مهم است. ظرفی که انتخاب می کنیم تا به وسیله آن مدت ها یک ماده غذایی خاص را نگهداری کنیم، باید به گونه ای باشد که امنیت جانی و غذایی ما را تهدید نکند. یعنی غذا بتواند سالم بماند و فاسد نشود، در این صورت برای ما باقی خواهد ماند و بدون نگرانی از تاثیرات ظرف ( مثل آزاد شدن مونومرها در مایعات) بر مواد غذایی، می توانیم آنها را مصرف کنیم.
در دوره و زمانه ای که به سختی غذای میلیاردها انسان در سراسر جهان در حال تهیه است، اهمیت این موضوع، بیش از پیش کارشناسان بهداشت و تغذیه را نگران کرده است.
حالا در ادامه، هر یک از مولفه هایی که اهمیت انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی را برای ما توضیح می دهد را بررسی خواهیم کرد:
همانطور که در بالا هم به آن اشاره کردیم، انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی بیش از هر چیز به دلیل تاثیر مستقیمی است که روی سلامت مصرفکننده نهایی دارد. مواد غذایی بهصورت مداوم یا موقت در تماس با دیواره داخلی بشکه قرار میگیرند، و اگر این دیواره از موادی ساخته شده باشد که قابلیت آزادسازی ذرات سمی یا مضر دارند، میتواند به آلودگی خوراکی منجر شود.
موادی مانند BPA (بیسفنول A) یا ترکیبات نفتی در بشکههای غیراستاندارد پلاستیکی، اگر وارد مواد غذایی شوند، ممکن است خطراتی چون اختلالات هورمونی، مسمومیت غذایی یا حتی بیماریهای مزمن را در پی داشته باشند. به همین دلیل استفاده از بشکههایی با گواهیهای بهداشتی معتبر (مثل Food Grade، FDA یا استاندارد ملی ایران) یک الزام است، نه صرفاً توصیه.
هر ماده غذایی ویژگیهای شیمیایی خاصی دارد؛ برخی اسیدیاند (مثل آبلیمو یا سرکه)، برخی قلیایی (مثل شیر)، برخی روغنی یا شور هستند. اگر ظرفی که برای نگهداری یا انتقال آنها استفاده میشود، از مادهای ساخته شده باشد که با این ترکیبات وارد واکنش شود، هم کیفیت ماده غذایی از بین میرود و هم ممکن است محصولات جانبی خطرناکی تولید شود.
برای مثال، نگهداری سرکه یا ترشی در بشکه فلزی بدون پوشش ضداسید، میتواند باعث خوردگی ظرف و تغییر طعم و رنگ ماده غذایی شود. بشکههای ساختهشده از پلاستیکهای مقاوم مانند HDPE، یا فلزات دارای پوشش داخلی مخصوص، راهحل این مشکلاند.
در صنایع غذایی مدرن، رعایت اصول بهداشتی و پیروی از استانداردهای جهانی یک شرط اساسی برای فعالیت قانونی و قابلاعتماد است. سازمانهایی نظیر FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا)، EFSA (مرجع ایمنی غذایی اتحادیه اروپا) و سازمان غذا و داروی ایران، مقررات سختگیرانهای برای ظروف در تماس با مواد غذایی تعیین کردهاند.
این استانداردها به نحوه ساخت، مواد اولیه، قابلیت استریلسازی و حتی طراحی بشکهها توجه دارند. انتخاب بشکهای که گواهینامههای بهداشتی و تاییدیههای رسمی را داشته باشد، تنها راه اطمینان از سلامت زنجیره تأمین مواد غذایی است. علاوهبر این، در صادرات مواد غذایی، استفاده از ظروف غیرمجاز یا مشکوک به آلودگی، میتواند منجر به رد شدن محموله در گمرک کشور مقصد و تحمیل خسارت سنگین مالی شود.
حالا که کم و بیش با اهمیت انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی آشنا شدیم، بیایید با هم ویژگی های یک بشکه مناسب برای نگهداری مواد غذایی را بررسی کنیم. اگر در حوزه تولید مواد غذایی فعال هستند یا در صنایع وابسته به آن کار می کنید، بدون شک اطلاعات این بخش از مقاله، کمک زیادی به شما در انتخاب ظرف مناسب برای جابجایی یا نگهداری مواد غذایی مصرفی خواهد کرد:
اولین و شاید مهمترین ویژگی بهترین بشکه برای مواد غذایی، استفاده از مواد اولیهای است که ایمنی کامل برای تماس با مواد خوراکی را تضمین کند. بشکههایی که با پلاستیکهایی مانند پلیاتیلن با چگالی بالا (HDPE) یا پلی پروپیلن (PP) تولید شدهاند و دارای گواهیهای معتبر بینالمللی مانند Food Grade، FDA یا استاندارد ملی ایران هستند، انتخاب مطمئنی به شمار میروند.
این گواهیها نشان میدهند که ماده اولیه در طول تماس با غذا، هیچگونه مواد سمی یا آلاینده به محیط داخلی بشکه منتقل نمیکند. همچنین در فرایند تولید این نوع بشکهها، از رنگدانهها و افزودنیهایی استفاده نمیشود که میتوانند برای مصرف انسان مضر باشند. در نتیجه، استفاده از چنین بشکههایی برای نگهداری، حمل یا صادرات مواد غذایی مایع، نیمهجامد یا حتی جامد کاملاً ایمن است.
یکی از دلایل مهمی که باعث میشود برخی بشکهها برای مواد غذایی نامناسب باشند، واکنشپذیری آنها با ترکیبات اسیدی، چرب یا دماهای بالا و پایین است. بهترین بشکه برای مواد غذایی باید دارای مقاومت شیمیایی کافی در برابر انواع خوراکیهای اسیدی مانند سرکه، آبلیمو، و نوشیدنیهای گازدار باشد؛ همچنین نباید با روغنها یا چربیهای حیوانی و گیاهی وارد واکنش شود.
از طرفی، این بشکهها باید توان تاب آوری در دماهای متغیر را نیز داشته باشند، زیرا برخی مواد غذایی باید در شرایط سردخانهای نگهداری شوند و برخی دیگر ممکن است در طول فرآوری یا حملونقل در معرض گرمای زیاد قرار گیرند. به همین دلیل، انتخاب بشکههایی که در محدوده دمایی گسترده تغییر شکل ندهند و در واقع در برابر نوسانات دمایی مقاوم باشند و خواص شیمیایی خود را حفظ کنند، یک ضرورت است.
در زنجیره تأمین مواد غذایی، بهداشت و نظافت ظروف نقش کلیدی دارد. بهترین بشکه برای مواد غذایی، بشکه ای است که بتوان آن را به راحتی شستشو و ضدعفونی کرد و در این راه آسیب چندانی به ساختار آن وارد نشود. برای اینکه بهداشت بشکه آسان تر و شستشوی ساده تری داشته باشد، سطح داخلی آن باید صاف، بدون خلل و فرج، برآمدگی یا پستی غیر قابل دسترس و فاقد هرگونه ترک باشد که باعث تجمع باکتری یا باقی ماندن آلودگی ها خواهد شد.
همچنین، باید اضافه کنیم که این بشکهها باید نسبت به شویندههای بهداشتی مقاوم باشند و استفاده از آب گرم یا بخار برای ضدعفونی کردن آن نیز بلامانع باشد. قابلیت پاکسازی کامل، از رشد کپک، قارچ، یا فساد مواد جلوگیری کرده و طول عمر بهداشتی بشکه را افزایش میدهد.
متاسفانه یکی از چالشهای رایج در نگهداری مواد غذایی، انتقال طعم یا بوی ناخوشایند از بشکه به داخل محتواست که میتواند کیفیت و بازارپسندی محصول را کاهش دهد. بنابراین به عنوان ویژگی چهارم باید گفت، بهترین بشکه برای مواد غذایی بهگونهای باید طراحی و ساخته شود که هیچگونه مزه یا بوی خاصی به محتویات درون خود منتقل نکند.
برخی از بشکههای نامرغوب یا تولیدشده با مواد بازیافتی، دارای بوی ماندگار پلاستیک یا روغن صنعتی هستند که حتی پس از شستوشوی اولیه هم باقی میماند. این موضوع بهویژه در مورد مواد غذایی حساس مانند شیره خرما، عرقیجات، آبمیوه یا محصولات لبنی بسیار مهم است. بشکهای با کیفیت بالا باید خنثی باشد، نه تنها از لحاظ شیمیایی، بلکه از نظر حس بویایی و مزه نیز، تا اصالت طعم و بوی محصول غذایی حفظ شود.
در نهایت، بهترین بشکه برای مواد غذایی باید از استحکام فیزیکی و مکانیکی کافی برخوردار باشد تا در برابر ضربه، فشار، جابهجاییهای پیدرپی و شرایط سخت انبارداری یا حملونقل آسیب نبیند. این مقاومت مکانیکی شامل دوام در برابر لهشدگی، ترکخوردگی، افتادن از ارتفاع کم یا تماس با اجسام سخت است.
بشکههای استاندارد غذایی معمولاً دارای طراحی ارگونومیک و تقویتشده هستند، بهویژه در نواحی دهانه، پایه و دستهها، تا فرآیند جابهجایی با لیفتراک، دست یا دستگاههای بستهبندی بهراحتی و بدون آسیب انجام شود. همچنین باید در برابر فشار داخلی ناشی از مواد گازدار یا واکنشهای درون بشکه نیز ایمن باشند.
در اینجا حالا به بررسی بشکه های مرسوم موجود در بازار می پردازیم و عملکرد آنها را در نگهداری از مواد غذایی به میدان مقایسه خواهیم برد.
یکی از پرکاربردترین گزینهها در حوزه بستهبندی و نگهداری مواد غذایی، بشکه پلاستیکی HDPE است که از پلیاتیلن با چگالی بالا ساخته میشود. این نوع بشکهها به دلیل وزن سبک، مقاومت بالا در برابر ضربه و شرایط محیطی، و مهمتر از همه داشتن استاندارد Food Grade، به عنوان بهترین بشکه برای مواد غذایی در بسیاری از صنایع شناخته میشوند.
HDPE مادهای غیرواکنشی و خنثی است که با اغلب مواد غذایی؛ از آب و نوشیدنی گرفته تا روغن، عسل، شیره و محصولات لبنی، واکنش نمیدهد و طعم یا بویی به آنها منتقل نمیکند. همچنین این بشکهها نسبت به رطوبت و خوردگی مقاوماند و برخلاف بشکههای فلزی، زنگ نمیزنند.
از دیگر مزایای مهم بشکه های پلاستیکی، سهولت در شستوشو، قابلیت پلمپ شدن، حملونقل آسان و قیمت مناسب نسبت به سایر گزینههاست. البته این بشکهها در برابر تابش مستقیم نور خورشید به مرور زمان دچار کاهش کیفیت میشوند، و اگر بهدرستی محافظت نشوند، ممکن است شکننده یا رنگپریده شوند. همچنین در برخی شرایط صنعتی، بازیافت آنها به دلیل وجود ترکیبات افزودنی، چالشبرانگیز است.
بشکه فایبرگلاس انتخابی خاصتر و کمتر رایج است که بیشتر برای شرایط ویژه یا نگهداری مواد غذایی خاص با خواص نیمهجامد یا چسبناک استفاده میشود. این نوع بشکهها معمولاً از ترکیب الیاف شیشه و رزین ساخته میشوند که آنها را در برابر خوردگی، نمک، مواد شیمیایی و رطوبت بسیار مقاوم میکند.
از این نظر، بشکه فایبرگلاس در صنایع غذایی خاص ( مانند نگهداری برخی کنسانترهها، سسها، یا ترکیبات ارگانیک حساس) میتواند گزینهای مناسب در دسته بهترین بشکه برای مواد غذایی باشد. با این حال، این بشکهها نسبت به انواع پلاستیکی یا فلزی، شکنندهتر هستند و در اثر ضربه یا تغییرات ناگهانی دما ممکن است ترک بردارند.
همچنین از نظر قیمتی، جزو گزینههای گرانقیمت محسوب میشوند و به دلیل فرایند تولید پیچیده، دسترسی آسان به آنها در بازار عمومی کمتر است. نکته مهم دیگر، نداشتن سطح داخلی کاملاً صاف در برخی مدلهاست که باعث سختتر شدن شستوشو یا تخلیه کامل محتویات میشود.
همچنین توصیه میکنیم بخوانید: “مقایسه بشکه پلاستیکی با فایبرگلاس”
انواع بشکه فلزی، بهویژه آنهایی که از فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) یا گالوانیزه ساخته شدهاند، از قدیمیترین و بادوامترین انواع بشکه برای نگهداری مواد غذایی به شمار میآیند. این بشکهها مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار، ضربه، دمای بالا و شرایط محیطی دارند و در صورت داشتن پوشش مناسب (مانند لعاب داخلی یا پوشش اپوکسی)، میتوانند برای سالها بدون تغییر خواص فیزیکی یا شیمیایی بهکار روند.
قابلیت استریل کردن این بشکهها با بخار، مواد ضدعفونیکننده یا حرارت بالا، آنها را به انتخابی ایدهآل برای محصولاتی مانند شیر، روغنهای خوراکی، انواع نوشیدنی و عصارهها تبدیل کرده است. از این جهت، در صنایع لبنی و فرآوریهای پیشرفته غذایی، همچنان بهعنوان بهترین بشکه برای مواد غذایی با ماندگاری بالا شناخته میشوند.
با این حال، وزن زیاد آنها یک نقطهضعف مهم است؛ جابهجایی این بشکهها به نیروی انسانی یا ماشینآلات بیشتر نیاز دارد. اگر پوشش داخلی آنها دچار خط و خش یا آسیب شود، احتمال زنگزدگی و واکنش با ماده غذایی بالا میرود. همچنین، در مقایسه با بشکههای پلاستیکی، این بشکهها هزینه اولیه و هزینه نگهداری بالاتری دارند.
حالا با مقایسه بهترین بشکه برای مواد غذایی، تا حدودی می توان تشخیص داد که چه بشکه ای برای چه مواد غذایی مناسب تر است. از این رو، این بخش از مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت.
یکی از عوامل مهم در انتخاب بهترین بشکه برای مواد غذایی، تطابق بین ویژگیهای ماده غذایی و جنس بشکه است. برای مایعاتی مانند آبمیوه، روغن یا سرکه، استفاده از بشکههای HDPE با گرید غذایی یا بشکههای استیل ضدزنگ توصیه میشود؛ زیرا این بشکهها بدون واکنش شیمیایی، طعم یا بوی مواد را حفظ میکنند و در برابر نشتی بسیار مقاوم هستند.
برای مواد خشک مانند برنج، آرد یا شکر، بشکههای پلاستیکی HDPE با درب ضدگرد و غبار یا حتی بشکههای فلزی دارای پوشش داخلی ضدزنگ گزینههای مناسبی هستند؛ چون این مواد نیاز به حفظ رطوبت پایین و جلوگیری از نفوذ حشرات دارند.
برای مواد غذایی اسیدی یا شور مانند ترشی، کنسرو، زیتون یا خیارشور، بهترین انتخاب، بشکههای استیل با پوشش مقاوم به اسید یا HDPEهایی هستند که دارای تأییدیه خاص برای تماس با مواد خورندهاند.
در نهایت، برای محصولات فلهای صادراتی، مانند کنسانترهها، شیرهها یا اقلام خشکبار، باید از بشکههای صنعتی فلزی یا پلاستیکی تقویتشده (دارای تاییدیه حمل بینالمللی، قابلیت پلمپ و حمل با لیفتراک) استفاده کرد که امنیت و بهداشت را برای مسیرهای طولانی حفظ کنند.
در جدول زیر، به صورت خلاصه بشکه مناسب برای هر نوع ماده غذایی را به صورت خلاصه، ارائه کردیم:
نوع ماده غذایی | بشکه پیشنهادی | دلایل انتخاب |
مایعات (آبمیوه، روغن، سرکه) | HDPE Food Grade یا استیل ضدزنگ | بدون واکنش شیمیایی، مقاوم در برابر نشتی، حفظ طعم و بو |
مواد خشک (برنج، آرد، شکر) | HDPE ضخیم یا بشکه فلزی با پوشش داخلی بهداشتی | جلوگیری از جذب رطوبت، مقاوم در برابر نفوذ آفات، امکان درزگیری کامل |
مواد اسیدی یا شور (ترشی، زیتون) | استیل ضدزنگ یا HDPE دارای تاییدیه مخصوص | مقاومت بالا در برابر خوردگی و واکنش شیمیایی |
محصولات فلهای صادراتی | بشکه فلزی صنعتی یا HDPE تقویتشده با قابلیت پلمپ | امکان حمل ایمن، سازگاری با صادرات، مقاوم در برابر ضربه و دمای بالا |
همانطور که از جدول بالا دریافتیم، بشکه پلاستیکی HDPE در همه موارد به عنوان گزینه ایده آل به شمار میرود.
هنگام خرید بشکه، باید چند معیار کلیدی را در نظر گرفت تا اطمینان حاصل شود که انتخاب شما واقعاً بهترین بشکه برای مواد غذایی موردنظرتان است. نخست، بررسی تاییدیههای بهداشتی اهمیت ویژهای دارد.
بشکهای که برای نگهداری مواد خوراکی انتخاب میشود، باید دارای گواهینامههایی مانند Food Grade، تاییدیه FDA آمریکا، استاندارد HACCP یا مجوز سازمان غذا و داروی ایران باشد. دوم، نوع درب بشکه نیز اهمیت بالایی دارد؛ بشکههایی با دربهای چفتدار، پیچی یا با قابلیت پلمپ، امنیت و بهداشت بیشتری را در حین نگهداری و حمل تضمین میکنند.
همچنین، باید به حجم بشکه توجه کرد؛ بسته به حجم ماده غذایی، میتوان بشکههایی در سایزهای متنوع مثل ۲۰، ۵۰، ۱۲۰ یا ۲۲۰ لیتری انتخاب کرد. امکان حمل بشکه با چرخدستی یا لیفتراک نیز بهویژه برای مشاغل صنعتی یا کارگاههای بزرگ، مزیتی مهم است که نباید نادیده گرفته شود.
حتی اگر بهترین بشکه برای مواد غذایی را تهیه کرده باشید، اگر شیوه نگهداری و شستوشوی آن اصولی نباشد، بشکه در مدت کوتاهی آلوده یا غیرقابلاستفاده میشود. برای شستوشوی بشکهها، استفاده از شویندههای مجاز غذایی، بخار یا آب داغ توصیه میشود تا هم دیوارهها تمیز شوند و هم هیچ بقایایی باقی نماند که باعث فساد یا آلودگی متقاطع شود.
پس از شستوشو، بشکه باید کاملاً خشک شده و در محیطی سایه، خنک و دور از آلودگی و آفتاب مستقیم نگهداری شود. نکته دیگر، اجتناب از رویهم چیدن بشکههای آلوده یا نیمهپر روی بشکههای تمیز است، چون باعث نفوذ آلودگی به لایههای پایینتر میشود. بررسی دورهای از نظر وجود ترک، نشتی، کپکزدگی یا پوسیدگی نیز در نگهداری بهینه بشکهها نقش مهمی ایفا میکند.
در پایان و با نتیجه گیری از مواردی که در بالا عنوان شد، میتوان گفت که بهترین بشکه برای مواد غذایی، بشکهای است که نهتنها از نظر جنس و طراحی با نوع ماده غذایی سازگار باشد، بلکه تمام الزامات بهداشتی، ایمنی و قابلیت حملونقل را نیز داشته باشد.
بشکههای HDPE با تاییدیه Food Grade بهطور گسترده در صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرند و در اکثر موارد بهترین گزینه هستند، اما برای مواد خاص و حساستر، بشکههای استیل یا فایبرگلاس نیز میتوانند مناسب باشند. انتخاب نهایی باید بر اساس ماهیت ماده غذایی، مدت زمان نگهداری، شرایط حمل، حجم موردنیاز و تأییدیههای رسمی انجام شود.
در نهایت، سلامت مصرفکننده، ایمنی غذایی و ماندگاری محصول باید در اولویت قرار گیرد و این دقیقاً چیزی است که یک بشکه خوب باید تضمین کند.